تشخیص زعفران اصل از تقلبی و خرید زعفران باکیفیت و خوش‌عطر و رنگ همواره برای ما یک دغدغه مهم است چراکه زعفران، یکی از اصلی‌ترین محصولات صادراتی ایرانی است که در تمام دنیا به کیفیت و اصالت شهرت دارد. زعفران ایرانی در جهان بی‌رقیب و بی‌نظیر است و کشورهای دیگر تولیدکننده این محصول، حتی تا نزدیکی زعفران ایرانی هم نمی‌توانند برسند. این محصول کم‌نظیر و خاص، به دلیل کشت سخت، برداشت سخت‌تر و البته کمیاب بودن قیمت بسیار بالایی هم دارد. ارزش و بهای زعفران آن‌قدر بالا است که نام طلای سرخ را بر آن گذاشته‌اند.
زعفران به‌عنوان یکی از گران‌ترین ادویه‌های دنیا، زمانی ارزش واقعی خود را نمایان می‌کند که از اصالت و کیفیت لازم بهره ببرد. گاهی زعفران کیفیت لازم را ندارد و گاهی نیز تقلبی است. همین قیمت بالای زعفران باعث سوءاستفاده سودجویان می‌شود و اینکه زعفران تقلبی یا گاهی بی‌کیفیت را به‌جای زعفران اصل و باکیفیت عرضه کنند. اکنون قصد داریم روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی را برای شما بازگو کنیم تا فرایند خرید زعفران را ساده‌تر از قبل سازیم و شما در خرید مطمئن همراهی نماییم.
استانداردهای مهم زعفران باکیفیت
اجازه دهید تا ابتدا آنچه از یک زعفران باکیفیت و زعفران اصل انتظار داریم را بررسی کنیم. درواقع اطلاع از استانداردهای معمول زعفران خوب می‌تواند به تشخیص ما کمک کند. به این معنی که ممکن است سطح توقع ما از زعفران دور از محدوده استاندارد باشد. برای مثال توقع رنگ‌دهی یا عطر بیش از حد داشته باشیم و اگر این توقع برآورده نشود، به این باور خواهیم رسید که زعفران خریداری شده ما کیفیت لازم را ندارد یا اصل نیست. ابتدا باید متذکر شد که خرید زعفران باید از برند معتبر و مطمئن صورت گیرد. برندی که استانداردهای کیفی لازم را از مؤسسات مختلف دریافت کرده و در مراکز ثبتی مورد اعتماد به ثبت رسیده است. چرا که در این صورت اگر از کیفیت زعفران خریداری شده راضی نباشید، پیگیری آن ساده‌تر است. ضمن اینکه برند‌های ثبت شده موظف به ارائه زعفران اصل هستند. خصوصیاتی که ما می‌توانیم هنگام بررسی یک زعفران موردتوجه قرار دهیم شامل موارد زیر می‌شود:
- رنگ عنابی قرمز
- نداشتن طعم تلخ بیش از حد
- نداشتن مواد اضافی مانند برگ، خاک یا ذرات مشابه
- حس کردن عطر زعفران هنگام ساییدن آن و دم‌آوری
اینکه توقع داشته باشید با دم‌آوری مقدار کمی زعفران رنگ زیادی داشته باشید و بتوانید کمی زعفران را برای حجم زیادی غذا مورداستفاده قرار دهید، انتظاری دور از حقیقت است و باید گفت مشاهده چنین نکته‌ای باید شما رو کمی نسبت به اصالت زعفران مشکوک کند. یا حس کردن عطر زعفران از بیرون ظرف دربسته و بسته‌بندی باز نشده، چندان منطقی نیست. استانداردهای کیفی دیگر زعفران، توسط مؤسسات و مراکز مخصوص با روش و ابزار تخصصی بررسی می‌شود و بهترین راه برای خرید زعفران باکیفیت، تهیه برند معتبر و بررسی شده توسط این مراکز است.
روش‌های تشخیص زعفران اصل
اما روش‌های تشخیص زعفران اصل توسط خریدار هنگام خرید زعفران از آنجایی بسیار اهمیت پیدا کرده است که متأسفانه این روزها سودجویان فراوانی اقدام به عرضه زعفران تقلبی حتی در بسته‌بندی‌های معتبر و جذاب می‌کنند؛ بنابراین اطلاع از روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی موردنیاز همگان است. همچنین برخی از دوستان ساکن خارج از کشور که دسترسی به زعفران معتبر و مطمئن داخل ایران ندارند، نیاز به این مهم پیدا می‌کنند که زعفران اصل و خوب را از زعفران بی‌کیفیت و تقلبی بشناسند تا هنگام خرید زعفران در جایی غیر از ایران هم دچار مشکل نشوند. روش‌های تشخیص زعفران اصل عبارت‌اند از:
شناخت طعم زعفران اصیل
زعفران اصل، هیچ شیرینی، تندی یا ترشی در طعم خود ندارد. تنها اینکه هنگام چشیدن آن، کمی تلخی را انتهای زبان احساس می‌کنیم. این تلخی به‌مجرد چشیدن زعفران احساس نمی‌شود. باید کمی آن را در دهان نگه داشت و مزه کرد. پس از آن مزه تلخی بسیار ملایم و کمی را احساس می‌کنید؛ بنابراین اگر هرگونه شیرینی در زعفران احساس کردید، شک نکنید که زعفران تقلبی را چشیده‌اید. فراموش نکنید که این تلخی به‌هیچ‌عنوان گزنده و شدید نیست و به‌راحتی هم احساس نمی‌شود؛ بنابراین تلخی بیش از حد زعفران نشان کیفیت پایین آن است. درنتیجه شناخت طعم اصلی زعفران می‌تواند راهکار تشخیص اصالت آن هنگام خرید زعفران است.
شناخت شکل ظاهری زعفران
زعفران اصل برخی خصوصیات ظاهری ثابت دارد که در صورت شناخت آن‌ها، تشخیص اصالت زعفران کاری ساده می‌شود. در هر حالتی، رشته‌های زعفران اصل ظاهری شیپوری و شبیه به میخک دارند. به این معنی که بخش پایینی گیاه باریک و شبیه میله است و بخش بالای آن پهن می‌شود. این پهنا دندانه‌دار و قیچی شکل است؛ بنابراین هنگام خرید زعفران ظاهر آن را خوب بررسی کنید.
شناخت رنگ زعفران اصل
رنگ زعفران باید قرمز تند (عنابی) باشد. کلاله‌های براق و روشن نشانه تقلبی بودن زعفران است. جالب اینکه بسیاری بر این تصورند که زعفران اصل، تیره نیست و رنگ تیره را نشان بی‌کیفیت بودن زعفران یا تقلبی بودن آن می‌دانند. توجه داشته باشید که زعفران روشن‌تر از رنگ زرشکی، قطعاً تقلبی بوده و احتمالاً گلرنگ است. البته فراموش نکنید که این تیرگی از حدی بیشتر نباید باشد. برای مثال دیدن رگه‌های قهوه‌ای سوخته یا تیره می‌تواند نشان از بی‌کیفیت بودن زعفران باشد؛ بنابراین هنگام خرید زعفران دقت کنید که رنگ زعفران اصل، قرمز عنابی و زرشکی تیره است. براق نیست.
شناخت عطر و بوی زعفران اصل
پیش‌تر گفتیم که نباید از زعفران انتظار بوی غیرعادی داشت. برای مثال اینکه زعفران در بسته‌بندی مهر و موم شده و وکیوم کامل باشد و بخواهیم بوی آن را کامل حس کنیم، انتظار غیرعادی است. اگر در زمان خرید زعفران، با چنین پدیده‌ای مواجه شدید، سعی کنید که اصالت زعفران را با روش‌های دیگر امتحان کنید. ممکن است فروشنده زعفران یا بسته‌بندی آن را با اسانس آغشته کرده باشد. اما این به معنی آن نیست که زعفران اصل عطر زیادی ندارد.
اتفاقاً زعفران اصل بو و عطر تندی دارد. به این شکل که به‌مجرد باز شدن بسته‌بندی بوی آن احساس خواهد شد. یا هنگام ساییدنش عطر آن فضا را پر خواهد کرد. اگر زعفران شما این بوی تند را ندارد و عطر آن کم‌جان و کم‌رمق است، احتمالاً از زمان برداشتش مدت زیادی گذشته و زعفران تازه و باکیفیت نیست. درهرحال عطر زعفران برای همه آشناست، اگر زعفران رنگ‌دهی داشت اما عطر لازم را نداشت، احتمال اصل نبودن آن بالا می‌رود.
استاندارد رنگ‌دهی زعفران را بشناسید
برخی انتظار دارند که زعفران سریع و فوری رنگ دهد. اما زعفران اصل اتفاقاً نیاز به زمان دارد تا رنگ دهد و به‌اصطلاح دم‌آوری آن زمان‌بر است؛ بنابراین اگر زعفرانی که خریده‌اید، پس از دم کردن، در کمتر از یک یا دو دقیقه رنگ داد، به اصل بودن آن مشکوک شوید. چرا که زعفران اصل حداقل ۱۰ دقیقه و حتی تا ۳۰ دقیقه زمان لازم دارد تا دم کشیده و رنگ‌دهی کامل داشته باشد. فراموش نکنید، زعفران را نباید مانند ادویه‌های دیگر هم‌زمان با پخت غذا به آن اضافه کرد. زعفران لازم است پیش از مصرف عمل‌آوری (دم‌آوری) شود. اگر زعفران کمی پس از اضافه‌شدن به آب، رنگ داد (کمتر از پنج دقیق) احتمالاً برای پنهان کردن کیفیت پایینش رنگ مصنوعی به آن اضافه شده است.
دقت داشته باشید، این شناخت نسبت به زعفران شما را در لحظه و هنگام خرید زعفران کمک خواهد کرد. درواقع مواد ذکر شده، نکات تشخیص زعفران اصل از زعفران تقلبی هستند.
تشخیص زعفران اصل از تقلبی چه راه‌هایی دارد؟
ممکن است زعفران را اینترنتی خریده باشید. یا کسی آن را برای شما خریده باشد. حالا اما احساس می‌کنید که زعفران شما اصل نیست. مشخصات ظاهری را هم بررسی کرده‌اید اما باز هم متوجه اصل یا تقلبی بودن آن نشده‌اید. گاهی نیز حس می‌کنید که شناخت زعفران اصل از طریق بررسی مشخصات ظاهری و عطر و برای شما سخت است. ما چند روش برای تشخیص اصالت زعفران به شما ارائه می‌کنیم:
زعفران اصل چربی ندارد
دقت کنید که زعفران اصل هیچ‌گونه چربی ندارد. اگر هنگام خرید زعفران، رشته‌های زعفران را بین انگشتان دست گرفتید و چربی حس کردید، شک نکنید که به آن روغن اضافه کرده‌اند. این روغن برای بیشتر شدن وزن زعفران است. زعفران اصل باید بین انگشتان پودر شود. اما اگر روغن به آن اضافه شده باشد، این حالت را مشاهده نمی‌کنید. برای اطمینان، می‌توانید زعفران را بین دوتکه کاغذ یا حتی دستمال کاغذی بگیرید. رد چربی نشان از تقلبی بودن آن است.
حل نشدن زعفران در گازوئیل و بنزین
این روش کمی عجیب است. اما اگر برای شما اصالت زعفران بسیار مهم است می‌توانید از آن کمک بگیرید. زعفران اصل در گازوئیل و بنزین حل نمی‌شود. چند شاخه زعفران را در گازوئیل یا بنزین بریزید، اگر رنگ داد، شک نکنید که زعفران تقلبی بوده و به آن رنگ افزوده شده است.
زعفران خشک به دست رنگ نمی‌دهد
هنگام خرید زعفران، کمی شاخه‌های آن را با دست لمس کنید. زعفران اصلی در این شرایط به دست شما رنگ نمی‌دهد. حتی اگر آن را فشار دهید. اما درصورتی‌که متوجه قرمز شدن انگشتان خود شدید، به اصل بودن زعفران شک کنید. این زعفران حاوی رنگ مصنوعی است که به‌راحتی به دست شما منتقل شده است.
گاز شهری را امتحان کنید
زعفران اصل در مواجه با گاز متان، به رنگ بنفش در خواهد آمد. اگر زعفران خود را در مقابل شعله گاز متان گرفتید و به رنگ نارنجی روشن و مایل به زرد درآمد، مطمئن باشید که زعفران شما تقلبی است. اما اگر زعفران در مقابل شعله آتش بنفش روشن شد، به اصل بودن آن مطمئن شوید.
تغییر رنگ زعفران
وقتی زعفران را در آب داغ می‌ریزیم، اگر اصل و باکیفیت باشد، آب داغ بلافاصله به رنگ قرمز مایل به نارنجی درمی‌آید. این رنگ به‌مرورزمان و با دم کشیدن زعفران بیشتر می‌شود. در صورت کیفیت نداشت زعفران البته رنگ چندان بیشتر نشده و از ابتدا نیز نارنجی روشن است. اما اگر زعفران تقلبی و آغشته به رنگ مصنوعی باشد، از ابتدا رنگ تیره‌ای در آب ایجاد می‌کند. عجیب‌تر اینکه این رنگ به‌مرور کمتر و روشن‌تر می‌شود. درواقع، رنگ‌دانه زعفران در مواجه با آب یا شیر، نیاز به زمان برای آزادشان دارد. اما رنگ‌دانه زعفران تقلبی به‌سرعت آزاد می‌شود.
محلول آب و جوش‌شیرین را امتحان کنید
یکی دیگر از روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی، کمک‌گرفتن از محلول آب و جوش‌شیرین است. نیاز نیست جوش‌شیرین حل شده در آب زیاد باشد. پس از حل شدن کامل آن در آب، کمی زعفران نیز درون این آب حل کنید. اگر رنگ محلول زرد یا نارنجی روشن شد، بدانید که زعفران اصل اختیار دارید. اما اگر رنگ محلول قرمز شد، زعفران شما تقلبی است.
دقت داش
ته باشید، تنوع روش‌های مطرح شده به این دلیل است که ترکیبات رنگ‌های اضافه شده به زعفران متفاوت است و ممکن است در یک روش تقلبی بودن زعفران مشخص نشود.
دلایل عرضه زعفران تقلبی
اما حالا که درمورد روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی صحبت کردیم، بد نیست بدانیم که چه تقلب‌هایی در فروش زعفران ممکن است رخ دهد و چرا؟
از موارد شایعی که در فروش زعفران تقلبی بسیار شاهد هستیم، عرضه گلرنگ به‌جای زعفران است. اما موارد دیگر نیز عبارت‌اند از:
- افزودن عسل به زعفران
- افزودن نمک به زعفران
- افزودن روغن به زعفران
- افزودن اسانس به زعفران
- افزودن رنگ مصنوعی به زعفران
برخی از این موارد جهت بالابردن کیفیت زعفران بی‌کیفیت، آسیب‌دیده و کهنه و قدیمی است. برخی دیگر مانند افزودن نمک به‌منظور بالابردن وزن زعفران صورت می‌گیرد. درهرحال متأسفانه در حال حاضر شاهد تمامی موارد ذکر شده و گاهی چند مورد هم‌زمان در عرضه زعفران بی‌کیفیت و تقلبی هستیم. همین سودجویی‌ها خرید زعفران را به‌نوعی دغدغه تبدیل کرده است.
کلام آخر
درنهایت باید گفت، مطمئن‌ترین راه برای خرید زعفران، تهیه آن از یک برند معتبر و مطمئن است که استانداردهای لازم را دارد و تحت آزمایش‌ها و تست‌های مراکز مطمئن توانسته است که کیفیت خود را به اثبات برساند. می‌توانید برای اطمینان بیشتر، پس از خرید از این برند مانند زعفران الیسه، راهکاری عنوان شده در بالا را روی آن امتحان کنید. وقتی با آزمایش‌های انجام شده اطمینان پیدا کردید که زعفرانی باکیفیت و اصل خریده‌اید، می‌توانید برای خریدهای بعدی نیز بدون نگرانی از ما خرید نمایید. درهرصورت ما از کیفیت و اصالت محصولی که ارائه می‌کنیم اطمینان داریم و خود را در جایگاه آزمون شما قرار می‌دهیم. شما به اعتبار آزمودن کیفیت الیسه، به‌صورت شخصی، می‌توانید با اطمینان خاطر خریدهای عمده و جزئی خود را از ما داشته باشید.